• 09/06/2014
  • Nguyễn Văn Thắng
  • 25926 lượt xem

Bệnh não thiếu oxy-thiếu máu cục bộ hoặc bệnh não sơ sinh là một hội chứng mắc phải với các biểu hiện lâm sàng và cận lâm sàng của tổn thương não cấp tính do ngạt lúc sinh (thiếu oxy, toan máu). Biểu hiện là khó thực hiện nhịp thở đầu tiên và duy trì chức năng hô hấp, giảm trương lực cơ, phản xạ, rối loạn ý thức, có thể co giật.

Tỷ lệ mắc: Tình trạng bệnh xảy ra ở 3,5 - 6 / 1000 trẻ sơ sinh đủ tháng. 15 -20% số rẻ bị mắc tử vong ngay trong thời kỳ chu sinh, 25% số còn lại sẽ bị các di chứng thần kinh như bại não, chậm vận động-tâm thần…

1. Nguyên nhân

Từ mẹ: Mẹ bị thiếu oxy trong lúc sinh: thiếu máu, bệnh phổi gây thiếu oxy máu, bệnh tim mạch. Giảm lưu lượng máu trong tử cung: giảm huyết áp, tăng huyết áp, co bóp tử cung bất thường.

Từ nhau thai: Nhau thai bong sớm, suy nhau thai. Rối loạn chức năng nhau thai: ngộ độc nhau thai, viêm nhau thai, phù nhau thai. Lưu lượng máu rốn giảm: gây mê toàn thân mẹ, bệnh tim bẩm sinh, giảm thể tích thai, dây rốn dài quá mức.

Từ cuộc đẻ: Đẻ khó, bánh nhau bong sớm, đờ tử cung, biến chứng của dùng oxytocin, gây mê toàn thân mẹ, lưu lượng máu tử cung giảm do tư thế mẹ, ảnh hưởng thuốc gây mê đến thai, giai đoạn sổ thai kéo dài

Từ trong thời kỳ sơ sinh: đẻ non, hít phân xu, hít sữa, viêm phổi nhiễm khuẩn, sốc nhiễm khuẩn, bệnh tim bẩm sinh…

2. Chẩn đoán

Biểu hiện lâm sàng của tổn thương thiếu oxy-thiếu máu cục bộ não được thể hiện qua 3 giai đoạn theo Sarnat:

Giai đoạn 1

Trong 24 giờ đầu trẻ kích thích, ít ngủ

Trương lực cơ có thể tăng nhẹ

Bú kém

Phản xạ Moro kém đáp ứng

Không co giật, điện não đồ bình thường

Sau 3-4 ngày thăm khám hệ thần kinh bình thường.

Giai đoạn 2

Sững sờ hoặc thờ ơ

Trương lực cơ giảm

Phản xạ Moro yếu

Bú kém hoặc không bú

Co giật một ổ hoặc nhiều ổ hoặc không co giật

Giai đoạn 3

Sững sờ, chỉ đáp ứng với kích thích mạnh

Mềm nhũn

Mất não gián đoạn

Bỏ bú

Phản xạ Moro mất

Đồng tử đáp ứng với ánh sáng kém.

 

Điện não đồ có thể có thể đẳng điện thế, hoặc sự phóng điện định kỳ không thường xuyên

Giai đoạn 3 hoặc giai đoạn 2 kéo dài trên 7 ngày thường dẫn đến tử vong hoặc giảm phát triển thần kinh.

Sơ sinh đủ tháng bị di chứng thần kinh do ngạt trong lúc sinh có thể chỉ số Apga không thấp nhưng có rối loạn chưng năng thần kinh trong 48 giờ đầu.

3. Điều trị    

3.1. Xử trí lúc đầu

- Hối sức tích cực cần thực hiện ngay sau sinh. Đảm bảo bão hoà oxy trên 95% đối với trẻ sơ sinh đủ tháng.

- Kiểm tra khí máu động mạch rốn.

- Chỉ số Apga: chỉ số Apga thấp chỉ ra trẻ có bất thường lúc sinh, nhưng không loại trừ đối với ngạt và ảnh hưởng của thuốc, chấn thương, giảm thể tích máu, mhiễm khuẩn, các bất thường bẩm sinh cần được loại trừ.

Cần đánh giá:

+  Thời gian thở được thiết lập

+ Sự trở lại tình trạng trương lực cơ vì điều này có thể giúp chỉ ra mức độ nặng của tổn thương

+  Bình phục chậm tần số tim mặc dù hồi sức đầy đủ có thể chỉ ra tổn thương nặng và phân su nhuộm bẩn day rốm, da có thể gợi ý nhiếm phân su kéo dài( trên 3 giờ).  

3.2. Xử trí tiếp theo

Khi liệu pháp oxy đã được thực hiện

- Giám sát khí máu, đường, ure, creatinin, và thăng bằng dịch và điện giải.

- Nếu tình trạng toan máu chuyển hoá nặng hoặc kéo dài, dung dịch natri bicarbonate có thể được sử dụng nhưng nhưng cần thận trọng khi truyền nhanh có thể gây tăng áp lực thẩm tháu và kiềm có thể gây giảm lưu lượng máu não.

- Các thuốc tác động đến co bóp cơ tim (inotropes) và truyền dịch có thể được sử dụng thận trọng để duy trì áp lực máu và lưu lượng máu thận. Giảm huyết áp và lưu lượng máu thấp có thể liên quan đến di chứng thần kinh lâu dài.

- Hoại tử ống thận cấp hoặc biểu hiện của bài tiết ADH không thích hợp ảnh hưởng đến lưu lượng dịch và quá tải dịch khi truyền dịch, vì vậy phải giám sát khối lượng nước tiểu qua một ống thông tiểu.

- Sự suy giảm tổ chức khác như còn tồn tại tuần hoàn thai nhi cần có phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng để đánh giá chức năng tim

- Co giật cần phải cắt cơn nhanh. Trẻ cần được thở oxy vì nhu cầu oxy não tăng 5 lần trong cơn co giật

- Sử dụng mannitol và steroid trong điều trị phù não và tăng áp lực không thấy có ý nghĩa theo các nghiên cứu đối chứng.

- Tất cả trẻ sơ sinh cần được khám lâm sàng thần kinh.

- Đối với trẻ sơ sinh với bệnh não sơ sinh ở giai đoạn 2 và giai đoạn 3 cần đánh giá tỉ mỉ và xét nghiệm đầy đủ để tiên lượng sớm cũng như lâu dài:

+ Điện não đồ cần thực hiện trong khoảng ngày thứ 7

+ Các phương tiện xét nghiệm cho chẩn đoán hình ảnh như siêu âm não hoặc chụp cắt lớp vi tính hoặc chụp cộng hưởng từ não là cần thiết cho chẩn đoán tthiếu oxy não do các nguyên nhân như chảy máu trong sọ hoặc các bất thường trong sọ và giúp cho tiên lượng bệnh.

+ Chụp cộng hưởng từ giúp cho chẩn đoán và tiên lượng độ nhạy hơn các phương tiện chẩn đoán chụp cắt lớp não, cho thấy các tổn thương ở đồi thị, hạch đáy. Các tổn thương này thường liên quan đến các di chứng thần kinh sau này. Hơn nữa, chụp cộng hưởng từ không nhiễm tia xạ ion.

- Cần theo rõ lâu dài theo định kỳ đối trẻ sơ sinh bị ngạt thiếu oxy não để phát    hiện các di chứng thần kinh và điều trị.  

Tài liệu tham khảo

1.  George Malcolm Morley (2005), “Birth brain injury: etiology and prevention-Part1: Hypoxic-Ischemic encephalopathy and cerebral palsy”,  Medical veritas, 2, 500-506.

2.  Gordon B.Avery, Mary Ann Fletcher, Mhairi G. Mac Donald (2003), “Hypoxic-Ischemic cerebral injury”, Neonatology, pathophysiology and management of the newborn, fourth edition,  page 1121-1127.

3.  John H. Menkes and Harvey B. Sarnat (2000), Child Neurology, Chapter 5: Perinatal Asphyxia and Trauma, in, Peadiatric neurology, pp 401- 454.

4.   National women’s Newborn Services (2003), “Clinical Guideline-Neonatal Encephalopathy”, Nelson textbook of pediatric, 17th Edition, 562-564, 566-568.

PGS.TS. Nguyễn Văn Thắng

Tin bài khác

Bệnh lý tăng Lympho và tổ chức bào: các thể lâm sàng và cơ chế bệnh sinh

Để có bài trình bày, vui lòng Dowload file đính kèm

Các bệnh lý viêm não chất trắng

Để có bài trình bày, vui lòng Dowload file đính kèm

Các rối loạn vận động

Rối loạn vận động tức rối loạn chức năng của hệ thống ngoại tháp (nhân xám trung ương, hạch đáy).Đường ngoại tháp hay đường dưới vỏ gai. Các nơron của ...

Bệnh ty thể

Bệnh ty thể là bệnh liên quan đến sự thiếu hụt sản xuất năng lượng trong chuyển húa pyruvate, chu trình Kreb và chuỗi hô hấp tế bào. 

Bệnh thoái hóa hệ thần kinh

Bệnh thoái hoá hệ thần kinh được xác định là rối loạn cá nhân, hành vi, mất sự phát triển khéo léo, làm thoái lui ...

Bell's Palsy

Bell's palsy is a reasonably common condition where there is sudden weakness of facial muscles one side of the face. It is thought to be caused by the inflammation (swelling) of he facial nerve...

Video
Bạn không có nhiều thời gian để theo dỗi bài mới. Điền email vào form bên dưới để nhận những bài viết mới từ website vào hộp thư của bạn
Đăng ký
phòng khám