Điều trị trầm cảm trong rối loạn cảm xúc lưỡng cực ở trẻ vị thành niên (VTN) cần đạt được hai mục đích:

+ Làm thay đổi nhanh chóng các triệu chứng lâm sàng trầm cảm trong giai đoạn cấp (nếu là giai đoạn trầm cảm).

+ Thiết lập, chuẩn bị giai đoạn điều trị dự phòng sau đó, đây là một phần rất quan trọng trong suốt quá trình điều trị.

Vài năm trở lại đây, có nhiều loại thuốc mới được sử dụng trong điều trị rối loạn cảm xúc lưỡng cực.

Việc nhập viện là bắt buộc để theo dõi chặt chẽ bệnh nhân, giảm nguy cơ tự sát, hành vi xung động, bảo đảm an toàn cho bệnh nhân, người thân và những người xung quanh. Đồng thời cho phép tìm hiểu thêm các vấn đề liên quan đến tình trạng bệnh, diễn biến lâm sàng, giám sát tuân thủ điều trị.

Điều trị giai đoạn trầm cảm trong rối loạn cảm xúc lưỡng cực

Trong giai đoạn trầm cảm, cần lưu ý theo dõi bệnh nhân tại bệnh viện một cách chặt chẽ khi sử dụng các thuốc chống trầm cảm. Việc kê đơn thuốc chống trầm cảm ở trẻ VTN nên lưu ý đến sự gia tăng nguy cơ tự sát và cần thiết kết hợp với các thuốc chỉnh khí sắc, an thần kinh có tác dụng chống trầm cảm và các liệu pháp tâm lý.

Chưa có nghiên cứu nào chỉ ra sự khác biệt rõ rệt hiệu quả của các loại thuốc chống trầm cảm khác nhau, nhưng xu hướng gần đây người ta sử dụng nhóm ức chế chọn lọc Serotonin và nhóm ức chế chọn lọc serotonin - noradrenalin. ở Pháp và một số nước, Venlafaxine đã được cảnh báo kém hiệu quả trong điều trị giai đoạn trầm cảm và cấm sử dụng ở trẻ dưới 18 tuổi. Milnacipran đã được đưa vào sử dụng từ năm 2004 cho trẻ từ 15 tuổi.

Mặc dù các tác dụng phụ của thuốc chống trầm cảm 3 vòng được ghi nhận, nhưng thuốc này vẫn được phép sử dụng ở trẻ dưới 15 tuổi. Thuốc hay được lựa chọn ở Pháp là Clomipramine và thường kết hợp với Lithium khi điều trị trầm cảm trong rối loạn cảm xúc lưỡng cực. ở trẻ VTN, liều điều trị thay đổi theo tuổi, với Clomipramine liều có thể từ 50-200 ng/ml trong huyết tương.

Có thể phối hợp với các thuốc Benzodiazepine, Barbiturate, thuốc chống lo âu trong giai đoạn đầu điều trị trầm cảm, để nhanh chóng làm giảm các triệu chứng lo âu, bồn chồn, mất ngủ... trong bệnh cảnh trầm cảm.

Điều trị dự phòng

Rối loạn cảm xúc lưỡng cực là sự tái diễn các đợt hưng cảm và trầm cảm. Rối loạn này thường để lại những hậu quả nặng nề, ảnh hưởng đến tiến trình phát triển từ trẻ em thành người lớn khi bệnh xuất hiện ở lứa tuổi quá sớm, do vậy cần thiết phải theo dõi đề phòng sự tái diễn.

Điều trị trầm cảm được thiết lập lâu dài, có thể hàng chục năm. Vì vậy việc tuân thủ quy trình điều trị rất có ý nghĩa trong quá trình dự phòng rối loạn hưng trầm cảm. Một số nghiên cứu nhận thấy 50% các trường hợp tái phát thường do tuân thủ kém. Tỷ lệ tái phát rối loạn cảm xúc lưỡng cực ở trẻ VTN cao gấp 3 lần nếu không được điều trị dự phòng bằng hoá trị liệu.

TS. Cao vũ Hùng

Bệnh viện Nhi Trung ương